Analiz | Eurovision’da Kürtçe şarkı tartışmaları
Eurovision’da Kürtçe şarkı tartışmaları
Türkiye’de Kürtlerin nüfusu yaklaşık 11 ila 15 milyon arası değişiyor. Türkiye’de Türkçe’den sonra en çok konuşulan dil ise Kürtçe. Eurovision’a gelirsek 2009 yılından itibaren her yıl Kürtçe bir şarkıyla Eurovision’a katılmak gündeme geliyordu. Hatta TRT Genel Müdürü İbrahim Şahin tarafından buna yeşil bir ışık yakılmıştı.
2006 – « Aynur Doğan Eurovision’a gitsin »
Peki Eurovision’a Kürtçe bir şarkıyla katılma fikri nasil ortaya çıktı? 2006 yılında Roll Dergisi’nin 103. sayısında Aynur Doğan ile ilgili şu yazı yazılmıştı: « Bu sene Eurovision’a Kürtçe şarkıyla katılalım. Kürtçe de bu memleketin dili değil mi? İngilizce şarkıyla bile katıldık. Kürtçe’nin o kadar da mı kıymeti yok? Türkçe şarkılar bu ülkenin müziğini ne kadar temsil ediyorsa, Kürtçe şarkılar da o kadar ediyor. Aynur ne güne duruyor? Valla hem Sertab’dan daha güzel söylüyor, hem uluslararası tecrübesi daha fazla. Eurovision’a bu sene Aynur gitsin. » diye bir kampanya başlatır.
2007 yılında verdiği bir röportajda ise Aynur Doğan, Roll Dergisi’nin başlattığı kampanya ile ilgili bir açıklama yapmıştı: « Aslında, Eurovision’a katılmaya pek hevesli değilim. Çünkü benim derdim, bir yarışmaya katılmak ve kendimi göstermek değil de, daha çok müzik adına bir şeyler yapmak, iyi müzik yapmak, insanlara doğruları verebilmek, kültürünü doğru temsil edebilmek. En büyük derdim, kaygım bu. Ama Kürtçe müzik yapan biri olarak da, Türkiye’de böyle bir adım atılırsa, Kürtçe bir şarkıyla tabi ki katılmak isterim. En azından bana olan getirileri değil, ama Kürt müziğine ve Kürt kültürüne getirecekleri açısından çok önemli bir adım olur diye düşünüyorum. Hoş bir şey de olur, ama ben katılır mıyım, katılmaz mıyım? Onu bilemiyorum. »
« Türkçe söylemek koşuluyla katılım daveti almış olsan nasıl değerlendirirdin? » sorusu ile ilgili ise « Böyle bir şeyi hiç düşünmemiştim, ama Aynur’u eğer o yarışmaya göndermek istiyorlarsa, öncelikle neden gönderecekler? Yaptığım bir şeyi inanarak ve saygı duyarak yaptığım için… Çıktığım hangi sahne olsun, Eurovision şarkı yarışması olsun, orada bütün samimiyetimle olmak isterim. O samimiyetlik olmazsa zaten sahneye de çıkamıyorum. Ama Türkçe olur ama Kürtçe, onu bilemem, ama ben Kürtçe de kendimi çok iyi yansıtan ve aslında adını Kürtçe şarkı söyleyerek duyuran ve sevdiren birisi olduğum için de, tabi ki Kürtçe bir şarkı söyleyerek katılmak isterim, Türkçe söylenmesine karşı olduğum için değil. Bu biraz da dönem ve şartlara bağlı bir şey. Türkçe de olur niye olmasın. Bunun sadece dil meselesi değil, hissiyat meselesi olduğunu düşünüyorum. Bir insanı belirleyen en önemli şey, çocukluğundan gençliğine kadar yaşadığı yerdir. O süre çok önemlidir, insanın aldığı dönemlerdir ve ben orada, o kültürle büyüdüm, gözümü kapatıp şarkı söylediğim zaman oralara gidiyorum. Çünkü her şeyim orada; geçmişim, değerlerim, inançlarım ve şekillendiğim topraklar orası. » açıklamasını yapar.
2009 – Rojin’den Eurovision açıklaması
Yıllar sonra tarihler Ocak 2009’u gösterirken şarkıcı Rojin Ülke TV’de katıldığı bir televizyon programında Kürtçe ve Türkçe’den oluşan bir ezgiyle Eurovision’a katılabileceğini söyler. 2009’un yaz aylarına geldigimizde ise birçok köşe yazarı, Eurovision’a Kürtçe bir şarkıyla katılmamız gerektiğini yazar.
Mehmet Tez: ‘’Kürtlerin bir Kenan Doğulu’su, Hadise’si var mı? Henüz yok gibi. Tanımıyoruz. Ama Aynur gibi, Rojin gibi isim yapmış sesleri var. Ajda ile Aynur konserde birlikte şarkı söylüyorsa, aynısını Eurovision’da da yapabilirler.’’
Eylül 2009’da ise ‘Eurovision 2010’a kim gitsin?’ tartışmaları yaşanırken Kalan Müzik’in sahibi Hasan Saltık, 2010 yılında Norveç’te düzenlenecek olan yarışmaya Kürtçe bir parçayla gidilmesi teklifinde bulunur. Böyle bir adımın dünyada büyük yankı bulacağını öne süren Saltık, « Buradan TRT Genel Müdürü İbrahim Şahin’e çağrı yapıyorum. Şu anda Eurovision seçmeleri var. Bir Kürt sanatçının yarışmaya katılması büyük bir olay olur, müthiş puan toplar. İngilizce şarkıyla katılıyoruz, Kürtçe niye olmasın? » der ve Aynur Doğan’ı önerir.
Ertuğrul Günay’dan Eurovision açıklaması!
Aylar sonra takvimler Ekim 2009’u gösterirken Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, ‘’Türkiye’nin Eurovision’a Kürtçe şarkıyla katılabileceğini düşünüyorum. Müzik konusunda o kadar iddialı olduğumu söyleyemem. Ama niye olmasın? Daha önce İngilizce parçalarla katıldığımız yarışmaya Kürtçe şarkıyla da katılabiliriz. Ama katılacak şarkının evrensele çıkabilecek bir müzik kalitesini taşıyor olması gerekir. Bunu da seçici kurul bilir. » diyerek topu TRT’ye atar.
Kültür ve Turizm Bakanı’nın açıklamalarından birkaç gün sonra ise şarkıcı Rojin, Star Ana Haber’e konuk olur ve: « Bu coğrafya da yaşayan dillerden bir yarışmaya katılmak çok olağan bir şey aslında. Absürd olan şey İngilizce bir şarkıyla girilmesi. » açıklamasını yapar. Rojin’in açıklamalarının devamını ise Buradan izleyebilirsiniz.
2012 – Kürtçe şarkı konusu Meclis’e taşınıyor!
Dönemin BDP Muş Milletvekili, TBMM İdare Amiri Sırrı Sakık, ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde Sakık, « İleriki yıllarda gerçekleştirilecek olan Eurovision’da Türkiye’nin, Kürt bir sanatçı ve Kürtçe bir şarkı ile temsil edilmesi için herhangi bir çalışma var mı? » diye sorar.
Sırrı Sakık neden TBMM’ye önerge sunduğunu ise şu sözlerle açıklar: « Aslında farklılıkların kamuoyuna yansımasıdır bu. Niye yapmıyoruz, diye bir soru önergesi verdim. Bu dönem olmadı ama gelecek dönem için zemin oluşturulabilir. Eurovision’da Kürt sanatçı ve Kürtçe bir şarkı dünya üzerinde nasıl bir etki uyandırır? Kardeşliği daha çok pekiştirir. Böyle bir fırsat tanınırsa Kürtçe’nin de önemli bir edebiyat dili olduğunu bütün dünya görür. »
İbrahim Şahin’den yeşil ışık!
Dönemin TRT Genel Müdürü İbrahim Şahin önergeye yanıt verir: « Avrupa Yayın Birliği, 1999’da her ülkenin kendi ana dilinde yarışmaya katılma kuralını değiştirerek şarkılara dil serbestliği getirmiştir. Bu tarihten sonra katılımcı ülkelerden birçoğu, şarkı sözlerinin daha çok insan tarafından anlaşılmasını amaçlayarak şarkının dili konusunda İngilizce’yi tercih etmişlerdir. 2010 ve 2011’de yarışmaya katılan 25 ülkeden sadece iki tanesi kendi ana dilini tercih etmiştir. 2003’ten itibaren kurumumuzu ve ülkemizi temsil eden sanatçılar şarkılarının dili konusunda serbest bırakılmışlardır. Önümüzdeki yıllarda Türkçe’nin yanında farklı dilde bir şarkı ile Eurovision’da ülkemizi temsil eilmesinin önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. »
2013 – Diyarbakır Kültür, Turizm ve Musiki Derneği (DİKTUM-DER), Eurovision yarışmasında Kürtçe şarkı seslendirilmesi için TRT’ye başvuru yapacak.
DİKTUM-DER, bu yıl Eurovision yarışmalarında Kürtçe şarkı seslendirilmesi için, derneğin bünyesinde çalışan ve koro şefliği yapan ses sanatçısı Ali Aktaş’ı yarışmalarda aday olarak açıkladı. DİKTUM-DER Başkanı Kenan Aksu, Aktaş’ın Eurovision yarışmalarında aday gösterilmesi için TRT Müzik Dairesi Başkanlığı’na başvuracaklarını söyledi. Aktaş’ın Eurovision’da dernekleri adına Kürtçe şarkı seslendireceğini ifade eden Aksu, Türkiye’yi temsilen yarışmaya katılmak istediklerini anlattı.
’’TRT’YE MÜRACAT EDECEĞİZ.’’
Aksu, « Derneğimizin bünyesinde çalışmalar yapan sanatçı Ali Aktaş, Eurovision yarışmalarına Kürtçe şarkı söyleyerek katılmak istediğini bize bildirmesi üzerine başvuru dilekçesini aldık. Dilekçenin gerekli işlemlerini yaptıktan sonra, TRT’ye müracaat edeceğiz. Türkiye’yi Eurovision yarışmasında Kürtçe temsil edecek sanatçımız Ali Aktaş’ın bir netice elde edeceğine inanıyoruz. » dedi. Aktaş ise Eurovision’a katılmak için çalışmalarına başladığını dile getirerek, yarışmada Kürtçe seslendirmek için yeni bir şarkı yazma girişiminde olduğunu ifade etti.
Tüm açıklamalardan sonra forumlarda ve Ekşi Sözlük’te »Türkiye Kürtçe bir şarkıyla Eurovision’a katılmalı mı? » gibi birçok başlık açıldı ve tartışmalar başladı. Bir kesim sıcak baksa da başka bir kesim duruma sıcak bakmadı ve konu köşe yazılarına kadar taşındı.
1 Kasım 2013 tarihinde ise DİKTUM-DER, TRT’ye mektubu gönderdiklerini ve bir cevap beklediklerini açıklar: »TRT’den gelecek cevabı bekliyoruz. » diyen Aksu, olumlu cevap almaları halinde dernekten bir sanatçı aracılığıyla çalışmalara başlayacaklarını bildirdi. Türkiye’nin farklı dil, din ve kültür çeşitliliğine sahip bir ülke olduğunu dile getiren Aksu, Kürtçe’nin de bu zenginliğin bir parçası olduğunu belirtti. ‘’Burada zaten çok zengin bir müziğimiz var. Diyarbakır kültür, medeniyet ve müziğin başkentidir. Yarışmada da çok güzel bir şarkı hazırlayacağız. Onun için hazırız. Türkiye’yi iyi temsil edeceğimize, tepkilerin olumlu olacağına inanıyorum. » diye konuştu. Aksu, Kürtçe bir eserle Eurovision »a katılmanın çözüm sürecine de katkı sağlayacağına inandığını sözlerine ekledi.
Celal Güzelses Musiki Yaşatma Derneği Başkanı Hayri Yoldaş ise Eurovision Şarkı Yarışması’nda Türkiye mozaiğini oluşturan tüm kültürlerin sırasıyla yer alması gerektiğini dile getirdi. Yoldaş, “Kürt müziğinde gün yüzüne çıkmamış çok güzel eserler var ve bunu yapacak birçok sanatçı var. Kürt müziği zengin. Barış sürecinde Eurovision Şarkı Yarışması’na Kürtçe şarkı ile katılmak Türkiye’ye büyük katkı yapar ve sempati kazandırır.” ifadelerini kullandı.